Giày trekking không chỉ là một phần của trang phục mà là vật dụng quan trọng nhất quyết định sự thành công, an toàn và thoải mái của mỗi chuyến đi. Một đôi giày phù hợp sẽ bảo vệ đôi chân bạn khỏi chấn thương, giúp bạn di chuyển ổn định trên mọi địa hình và giảm thiểu mệt mỏi. Việc đầu tư thời gian và công sức để lựa chọn đúng đôi giày là điều cực kỳ xứng đáng.
Tầm quan trọng của giày trekking
Giày trekking được thiết kế đặc biệt để đáp ứng những yêu cầu khắt khe của môi trường tự nhiên. Chúng khác biệt hoàn toàn so với giày thể thao hay giày đi bộ thông thường ở các điểm sau:
- Bảo vệ toàn diện: Giày trekking có cấu tạo chắc chắn, bảo vệ bàn chân khỏi đá sắc, rễ cây, va đập và côn trùng. Phần cổ giày (đặc biệt là giày cổ cao) giúp ổn định mắt cá chân, giảm nguy cơ lật sơ mi khi đi trên địa hình gồ ghề.
- Chống chịu thời tiết: Hầu hết giày trekking tốt đều có khả năng chống thấm nước (ví dụ với lớp màng Gore-Tex), giữ chân khô ráo khi đi qua suối, bùn lầy hoặc gặp mưa. Đồng thời, chúng vẫn đảm bảo độ thoáng khí để mồ hôi thoát ra ngoài, tránh hầm bí và phồng rộp.
- Độ bám đường vượt trội: Đế giày trekking được thiết kế với các rãnh sâu và gai lớn (lug), cung cấp độ bám tối đa trên đa dạng địa hình như đá trơn, đất bùn, sườn dốc. Điều này cực kỳ quan trọng để duy trì thăng bằng và tránh trượt ngã.
- Hỗ trợ và giảm sốc: Lớp đệm giữa (midsole) dày dặn giúp hấp thụ lực tác động từ mặt đất, giảm áp lực lên khớp gối, mắt cá chân và cột sống khi bạn mang vác nặng hoặc đi bộ đường dài. Cấu trúc giày cũng hỗ trợ vòm bàn chân, chống mỏi.
- Tăng cường hiệu suất: Với đôi chân được bảo vệ và hỗ trợ tốt, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn, ít mệt mỏi hơn, từ đó duy trì được tốc độ và tận hưởng trọn vẹn chuyến đi mà không bị phân tâm bởi cảm giác khó chịu.
Hướng dẫn lựa chọn giày trekking chi tiết
Để chọn được đôi giày trekking ưng ý, bạn cần xem xét nhiều yếu tố:
1. Xác định loại hình trekking và địa hình
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất, vì nó sẽ quyết định kiểu giày bạn cần.
- Hiking nhẹ/Đi bộ đường dài trong ngày (Day Hiking):
- Địa hình: Đường mòn bằng phẳng, ít dốc, không quá hiểm trở.
- Yêu cầu: Giày nhẹ, linh hoạt, thoáng khí.
- Kiểu giày: Giày hiking cổ thấp (Low-cut) hoặc giày hiking cổ lửng (Mid-cut). Chúng đủ hỗ trợ và thoải mái cho quãng đường ngắn, ít mang vác.
- Trekking trung bình/Dài ngày (Backpacking):
- Địa hình: Đa dạng hơn, có thể có dốc, đá, suối, cần mang balo nặng trong nhiều ngày.
- Yêu cầu: Giày chắc chắn hơn, hỗ trợ mắt cá chân tốt, đế cứng cáp.
- Kiểu giày: Giày trekking cổ cao (High-cut). Giày cổ cao giúp cố định mắt cá chân, giảm nguy cơ lật sơ mi khi mang vác nặng và đi trên địa hình không bằng phẳng.
- Leo núi kỹ thuật/Địa hình cực khó (Mountaineering/Heavy Backpacking):
- Địa hình: Núi cao hiểm trở, có tuyết, băng, đá dăm, đòi hỏi kỹ thuật cao, mang vác rất nặng.
- Yêu cầu: Giày cực kỳ cứng cáp, đế rất cứng, có khả năng gắn đinh crampon (nếu đi trên băng tuyết).
- Kiểu giày: Giày leo núi chuyên dụng (Mountaineering Boots). Đây là loại giày chuyên biệt, thường không thoải mái cho việc đi bộ bình thường.
2. Chọn chất liệu giày
Chất liệu ảnh hưởng đến độ bền, trọng lượng, khả năng chống nước và thoáng khí của giày.
- Da (Leather):
- Ưu điểm: Cực kỳ bền bỉ, chống nước tốt (đặc biệt là da nguyên miếng), thích nghi với hình dáng chân theo thời gian, thoáng khí tự nhiên.
- Nhược điểm: Nặng hơn, cần thời gian “break-in” (làm quen với chân) lâu hơn, cần bảo dưỡng định kỳ.
- Phù hợp: Chuyến đi dài ngày, địa hình hiểm trở, thời tiết lạnh.
- Vải tổng hợp (Synthetics – Nylon, Polyester):
- Ưu điểm: Nhẹ hơn, nhanh khô hơn, ít cần “break-in”, thường có giá thành phải chăng hơn.
- Nhược điểm: Kém bền hơn da một chút, có thể kém thoáng khí hơn nếu không có công nghệ đặc biệt.
- Phù hợp: Hiking nhẹ, trekking trong ngày, thời tiết ấm áp.
- Kết hợp da và vải tổng hợp:
- Đây là loại phổ biến nhất, tận dụng ưu điểm của cả hai: độ bền của da ở các vị trí chịu lực và trọng lượng nhẹ, thoáng khí của vải tổng hợp.
- Phù hợp: Đa số các chuyến trekking trung bình và dài ngày.
- Lớp màng chống thấm nước (Waterproof Membrane):
- Hầu hết giày trekking chất lượng cao đều tích hợp lớp màng chống thấm như Gore-Tex (GTX), eVent hoặc các công nghệ độc quyền của hãng.
- Tầm quan trọng: Giúp giữ chân khô ráo khi đi qua bùn, nước, tuyết. Đồng thời, các màng này cũng có khả năng thoáng khí, cho phép hơi mồ hôi thoát ra ngoài, giảm hầm bí.
- Lưu ý: Giày chống thấm nước sẽ ấm hơn một chút so với giày không chống thấm. Nếu bạn thường đi trong điều kiện khô ráo và nóng, có thể cân nhắc giày không chống thấm để tăng độ thoáng khí.
3. Cấu trúc đế giày
Đế giày là “linh hồn” của một đôi giày trekking, quyết định độ bám và khả năng hấp thụ sốc.
- Đế ngoài (Outsole):
- Là phần tiếp xúc trực tiếp với mặt đất.
- Cần có các rãnh sâu và gai lớn (lug) với hình dạng và khoảng cách hợp lý để tăng độ bám trên nhiều bề mặt (đất, đá, bùn).
- Các thương hiệu đế nổi tiếng như Vibram được đánh giá cao về độ bền và độ bám.
- Đế giữa (Midsole):
- Nằm giữa đế ngoài và phần trên của giày, có tác dụng hấp thụ lực và tạo sự ổn định.
- EVA (Ethylene Vinyl Acetate): Nhẹ, êm ái, hấp thụ sốc tốt. Thường dùng trong giày hiking nhẹ.
- PU (Polyurethane): Bền hơn, cứng cáp hơn, cung cấp sự hỗ trợ tốt hơn khi mang vác nặng, nhưng nặng hơn EVA. Thường dùng trong giày trekking và leo núi chuyên dụng.
- Độ cứng của đế:
- Đế mềm/linh hoạt: Phù hợp cho đi bộ đường dài nhẹ, ít gồ ghề. Mang lại cảm giác tự nhiên hơn khi đi bộ.
- Đế cứng/ít linh hoạt: Cung cấp sự ổn định và hỗ trợ tốt hơn trên địa hình đá gồ ghề, sườn dốc hoặc khi mang vác nặng. Giúp giảm mỏi chân nhưng có thể kém thoải mái hơn trên đường bằng.
4. Cổ giày
Chiều cao cổ giày ảnh hưởng đến sự hỗ trợ mắt cá chân và trọng lượng tổng thể.
- Cổ thấp (Low-cut):
- Ưu điểm: Nhẹ nhất, linh hoạt nhất, phù hợp cho đi bộ đường dài nhẹ nhàng trên địa hình tương đối bằng phẳng.
- Nhược điểm: Ít hỗ trợ mắt cá chân, dễ bị đá, đất, nước lọt vào.
- Cổ lửng (Mid-cut):
- Ưu điểm: Cung cấp sự hỗ trợ mắt cá chân vừa phải, đủ linh hoạt, nhẹ hơn giày cổ cao.
- Phù hợp: Hiking thông thường, trekking ngắn ngày, mang vác vừa phải.
- Cổ cao (High-cut):
- Ưu điểm: Cung cấp sự hỗ trợ và bảo vệ mắt cá chân tối đa, giảm nguy cơ lật cổ chân khi mang vác nặng và đi trên địa hình hiểm trở. Ngăn chặn đá, đất, nước lọt vào giày tốt hơn.
- Nhược điểm: Nặng hơn, kém linh hoạt hơn, cần thời gian làm quen.
- Phù hợp: Trekking dài ngày, địa hình khó, mang vác nặng.
5. Mẹo thử giày trekking hiệu quả
Đây là bước quan trọng nhất để đảm bảo đôi giày bạn chọn thực sự phù hợp với đôi chân mình.
- Thời điểm thử: Nên thử giày vào cuối ngày hoặc sau khi bạn đã đi bộ một lúc. Lúc này, bàn chân của bạn sẽ hơi sưng lên, tương tự như khi bạn đi trekking, giúp bạn chọn được kích thước chính xác nhất.
- Mang đúng loại tất: Luôn thử giày với tất trekking chuyên dụng mà bạn sẽ sử dụng trong chuyến đi. Loại tất này thường dày hơn tất thông thường và sẽ ảnh hưởng đến độ vừa vặn của giày.
- Thử cả hai chiếc: Luôn thử cả hai chiếc giày và đi lại trong cửa hàng.
- Kiểm tra độ vừa vặn:
- Chiều dài: Khi đứng thẳng, bạn phải có đủ không gian để ngón chân cái không chạm vào mũi giày (khoảng một ngón tay cái hoặc nửa inch) khi trượt chân về phía trước. Điều này cực kỳ quan trọng khi xuống dốc để tránh dồn nén ngón chân.
- Chiều rộng: Bàn chân của bạn phải vừa vặn thoải mái trong giày mà không bị ép hoặc bị tuột quá nhiều.
- Gót chân: Gót chân phải được giữ chặt, không bị nhấc lên quá nhiều khi bạn bước đi hoặc leo dốc. Một chút nhấc gót là bình thường nhưng không được quá nhiều.
- Đi bộ và leo dốc: Nếu cửa hàng có dốc thử, hãy đi lên và xuống dốc vài lần để cảm nhận.
- Lên dốc: Kiểm tra gót chân có bị tuột quá nhiều không.
- Xuống dốc: Kiểm tra ngón chân có bị dồn nén vào mũi giày không.
- Cảm giác tổng thể: Đôi giày phải mang lại cảm giác thoải mái ngay lập tức. Đừng nghĩ rằng “giày sẽ giãn ra sau này”. Mặc dù một số giày da cần “break-in” nhưng chúng không nên gây đau hoặc khó chịu ngay từ đầu.
- Cột dây giày đúng cách: Học cách cột dây giày trekking hiệu quả để cố định bàn chân và mắt cá chân.
Việc chọn giày trekking là một quyết định cá nhân và cần sự cẩn trọng. Đừng ngần ngại dành thời gian thử nghiệm và tìm kiếm đôi giày hoàn hảo cho riêng mình. Một đôi giày tốt sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy, giúp bạn chinh phục mọi thử thách và tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của thiên nhiên.
